Nieuws ILVO begeleidt voedingsbedrijven in de bestrijding van Listeria monocytogenes en Salmonella

De grootste aandacht gaat daarbij naar stammen die
persisterend aanwezig zijn in het bedrijf. ILVO kan daarin
begeleiden. Naast ‘on the floor’ support, heeft ILVO
detectiemethoden voorbereid, die binnen een bedrijf de
persisterende Listeria monocytogenes en Salmonella stammen
kunnen onderscheiden van de passanten. Het gaat om een
alternatieve detectiemethode, gebaseerd op RAPD, die zonder
koppeling aan internationale databanken, de situatie in een
bedrijf kan uitklaren. Alles wijst erop dat dit een goede basis is voor een oplossing op maat.

Detecteren en identificeren

Urgentie voor het vermijden van deze persisterende stammen werd recent drastisch verhoogd door
de opkomst van de analysetechniek WGS (whole genome sequencing) en de inzet van internationale
databanken. Deze techniek kan humane geïsoleerde stammen immers teruglinken naar het bedrijf
waar ze vandaan komen, en zo het bedrijf aanduiden als veroorzaker van een voedseluitbraak.
Begrijpelijk dus dat voedingsbedrijven deze problematiek willen beheersen.
Bedrijven willen uiteraard preventief de Listeria en Salmonella problematiek beheersen, maar zijn
evenwel terughoudend tegenover de techniek van WGS omdat de resultaten in internationale
bibliotheken kunnen bewaard en vergeleken worden. ILVO heeft een alternatief uitgewerkt, waarbij
men zonder het DNA te ‘sequeneren’ een fingerprint genereert. Deze alternatieve techniek is RAPD,
die zowel sneller als goedkoper is. De resultaten zijn echter minder reproduceerbaar en
discriminerend. Dat maakt dat de resultaten enkel geschikt zijn om vergelijkingen te maken binnen het
bedrijf. Vergelijkingen internationaal zijn hierbij niet mogelijk.

Afwezigheid nastreven

Recente voedseluitbraken tonen aan dat persisterende contaminaties van Listeria monocytogenes en
Salmonella moeilijk onder controle te houden zijn in de agro-voedingsketen. Bovendien lagen
producten met zelfs een lage contaminatiegraad (o.a. lager dan de norm van 100 CFU Listeria
monocytogenes/g) aan de oorsprong van uitbraken bij zeer verzwakte consumenten. Hierdoor wordt
een afwezigheid van Listeria monocytogenes en Salmonella steeds meer een doelstelling voor de
bedrijven. Dat is evenwel geen eenvoudige opdracht.

Speciale aandacht voor hardnekkige spots

Een beheersingsplan bevat naast de monitoring van alle ingangsmateriaal, productieproces en
eindproducten, een focus op de reinigbaarheid en desinfectie van de omgeving en het hygiënisch
ontwerp van de machines. Ook het monitoren van de effectiviteit van het reinigings- en
desinfectieprogramma is nodig. Speciale aandacht gaat naar het verwijderen van de hardnekkige
spots, de biofilms. Hierin zitten bacteriën, waaronder ook soms Listeria monocytogenes en/of
Salmonella, beschermd onder een slijmlaag. Een doelgerichte aanpak en monitoring is daarvoor nodig.

Persisterende stammen of ‘passant’
Een belangrijk verschil bestaat tussen Listeria monocytogenes en Salmonella stammen die zich
gedurende langere tijd kunnen handhaven in de productie en dus ‘persisterend’ zijn, en stammen die
snel weer geëlimineerd worden en dus ‘passanten’ zijn. Het zijn de persisterende Listeria
monocytogenes en Salmonella stammen die maanden en zelfs jaren, vanuit hun plaats waar ze
verankerd zijn, het eindproduct kunnen besmetten die vooral zullen opgepikt worden via de nieuwe
benadering. Via deze benadering worden uitbraken accurater dan voorheen terug getraceerd naar het
levensmiddelenbedrijf. Want de nieuwe analysetechniek brengen nu meer en meer voedseluitbraken
in kaart en duiden de veroorzaker aan. Deze moleculaire analysetechniek heet WGS (whole genome
sequencing) en discrimineert tot op stamniveau. Bovendien kan deze informatie in internationale
bibliotheken verzameld worden waardoor voedseluitbraken ook internationaal en retrospectief
bekeken worden. Dit betekent een game changer, waardoor bedrijven alert moeten reageren en in
eerste instantie hun aanhoudende contaminaties dienen te eliminere